بعضی هم‌وطنان ما واژهٔ «تولِرانس» را «تِلورانس» می‌گویند و می‌نویسند. 📎 «تولرانس» یعنی چه؟ یعنی میزانِ مجازِ تفاضل یا کم و زیاد بودنِ حدی نسبت به اندازه یا مقداری معیّن. 📌 این ابدال یا جابه‌جاییِ واکه‌ای، که چند سالی‌ست رو به فزونی نهاده، ظاهراً تحت تأثیرِ تلفظِ شهر «فلورانس» ایتالیاست. 🔹 تولرانس را به‌صورت …
پرسش: آیا در شاهنامهٔ فردوسی واژهٔ عربی به کار رفته؟پاسخ: بله، اما اندک. فردوسی، در متن عظیم شاهنامه، حدود ۷۲۵ واژهٔ عربی به کار برده، و البته این مقدار ناچیز است. چندین پژوهشگر بارها در این باره پژوهش کرده‌اند.بهترین و علمی‌ترین پژوهش در این باره کتابی‌ست از سجاد آیدِنْلو:فرهنگ‌وارهٔ لغات و ترکیبات عربی شاهنامه. تهران: …
«اسیدینگی»، در اصطلاح شیمی، یعنی میزان اسیدی بودنِ یک محلول.🍈 «بازینگی» هم، باز در شیمی، یعنی میزان بازی بودیِ یک محلول. [بازی: منسوب به باز (base)]📍 این دو واژه یا اصطلاح علمی، که در اصل به دانش بزرگِ شیمی تعلق دارند، به‌ترتیب، برابرنهادِ «اسیدیته» (انگلیسی: acidity، فرانسوی: acidité) و «بازیسیته» (انگلیسی: basicity، فرانسوی: basicité) …
ما حسابمان را با دیگران صاف می‌کنیم؛ یعنی با آنان تصفیهحساب می‌کنیم. اما، در کارهای بانکی و امور مالی و حساب‌داری‌ها، معمولاً تسویهحساب می‌کنند. البته فرایندِ تصفیهحساب معمولاً بعد از تسویهحساب صورت می‌گیرد. 🕯 توضیح بیشتر: «تصفیه»، هم‌ریشه با «صاف»، یعنی صاف کردن و پالایش کردن، پالودن، پاک و خالص کردنِ چیزی (از …
املای واژهٔ «غامض»، به‌معنی پیچیده و دشوار و همچنین سخنِ پیچیده و دشوار، با «غ» و «ض» است نه با «غ» و «ز». 🔸 گاهی، حتی بعضی خواص، به‌اشتباه و تحت تأثیرِ «غمزه»، این واژه را به‌صورت «غامز»* می‌نویسند. «غمزه» یعنی ناز و کرشمه با حرکاتِ چشم.🔸 نکتهٔ ۱: «غَمْضِ عین» اصطلاحی ادیبانه و تقریباً …
«اِعراب» در اصل فقط به نوعِ حرکت یا سکونِ پایانِ کلمات در زبان عربی و مشخص‌کردنِ نقش نحویِ کلمات از این طریق می‌گفتند.در فارسی امروز، «اِعراب» تعمیم معنایی پیدا کرده و به همهٔ حرکات، سکون و تشدید اطلاق می‌شود.🕯 توضیح: به سایر حرکات و همچنین به سکون و تشدید در جاهایی غیر از انتهای کلمات، …
در بعضی رقابت‌ها، کسانی که بازی یا مسابقه را به راه‌یافتگان به مسابقهٔ پایانی باخته‌اند، فرصت می‌یابند تا برای گرفتنِ مدال برنز و کسب مقام سوم با حریفی دیگر مبارزه کنند.به این فرصتِ دوباره به انگلیسی می‌گویند repechage؛ برگرفته از واژهٔ فرانسه: repêchage.در فارسی هم بعضاً «رپشاژ» گفته‌اند. برابرِ معمولِ آن در فارسی «شانس مجدد» …
نویسنده: سید حمید حسنی
تورمالین یا سنگ هزاررنگ، طیفی از انواع سنگ‌هاست.🔘 واژهٔ «تورمالین» (tourmaline) از فرانسه و انگلیسی به فارسی آمده و دراصل یعنی «سنگِ ترکیبی». ✅ در فارسی «ترومالین» هم می‌گویند. نویسنده: سید حمید حسنی
🔹 گاهی می‌بینیم واژهٔ «موفق» را با همزه به‌اصطلاح روی کرسیِ «و» می‌نویسند (یعنی مؤفق*). 🔹 واژهٔ عربیِ «موفق» همزه ندارد. اسم مفعول از مصدرِ «توفیق» است؛ دقیقاً یعنی توفیق‌داده‌شده (ازسوی خداوند). وقتی با همزه بنویسیم، گویی از «تأفیق» گرفته شده‌است! 🔹 مقایسه کنید با: «مؤثر» و «مؤلف»، که به‌ترتیب با «تأثیر» و «تألیف» هم‌ریشه‌اند. …
