م + ب + د + أ
م + ن + ش + أ
حرف پایانیِ دو واژهٔ «مبدأ» و «منشأ»، الف با همزه بر روی آن است نه الف و همزهٔ تنها.
🔹 گاهی می‌بینیم که این دو را به‌شکل «مبداء» و «منشاء» می‌نویسند. این شیوه درست نیست؛ چون الف و همزهٔ تنها ویژهٔ تلفظ و املای واژه‌هایی نظیر «استثناء»، «املاء»، و «انشاء» است. وقتی صدای «ا» /ā/ در کلمه‌ای تلفظ شود و پس از آن همزه‌ای مستقل بیاید، دو حرف و دو «واجِ» مستقل داریم با تلفظ و املای مستقل. مثال: ا + ن + ش + ا + ء.
🔹 در «مبدأ» و «منشأ» بعد از صدا یا حرکتِ زبَر (فتحه) قرار دارد. همزه در «ملجأ» هم مانند دو واژهٔ یادشده نوشته می‌شود.
🔺 نکتهٔ ۱: در فارسی معیارِ امروز، غالباً همزه در پایان واژه‌هایی مانند «استثنا»، «املا»، «انشا»، و «اکتفا» تلفظ نمی‌شود؛ بنابراین، نوشتن همزهٔ پایانی لازم نیست.
🔺 نکتهٔ ۲: واج عبارت است از کوچک‌ترین واحد آوایی زبان که تمایز معنایی ایجاد می‌کند. مثلاً «ز» و «ذ» و «ض» و «ظ» چهار حرف الفبای فارسی‌اند که تلفظِ آنها یکسان است: z. پس یک واج به‌شمار می‌روند.
نویسنده: سید حمید حسنی
