به این جمله توجه فرمایید:
«قُدوم مهمانان محترم را گرامی می‌داریم.»
🕯 در جملهٔ یادشده، «قُدوم» دراصل یعنی «قدم‌نهادن به جایی»، «واردشدن به جایی»، «ورود».
✅ در جمله‌هایی نظیر این، گاهی «مَقدَم» نیز می‌گویند و آن هم کاملاً روا و درست است؛ مثلاً در این جمله:
«مقدم مهمانان محترم را گرامی می‌داریم.»
🔹 اما گاهی می‌بینیم که «قُدوم» را در معنای جمعِ «قدم» به‌کار می‌برند، و این ویژهٔ کاربردِ نسبتاً عامّ امروزی‌ست.
✅ جمعِ «قدم»، دراصل و در متن‌های کهن، «اَقدام» است نه «قُدوم*». به این بیتِ سعدی توجه کنید:
ما قدم از سر کنیم، در طلبِ دوستان
راه به جایی نبُرد، هرکه به «اَقدام» رفت
🔸بعضاً شنیده شده که در بیتِ یادشده، «اَقدام» را «اِقدام» می‌خوانند، و این باعثِ ازمیان رفتنِ لطف و حلاوت و حتی معنای بیت می‌شود؛ زیرا شاعرِ معجزه‌گرِ ما مفرد و جمعِ واژه را در صدر و ذیلِ بیت گنجانده و همراه با «سر»، از این واژه‌ها مراعات نظیری بی‌نظیر در بیت ایجاد کرده‌است.
✅ واژهٔ «اَقدام» (جمعِ «قدم») امروزه منسوخ شده‌است؛ یعنی کاربرد ندارد و تنها در متن‌های کهن یافت می‌شود.
✅ مثالی دیگر:
به کامِ دل نفَسی با تو التماسِ من است
بسا نفَس که فرورفت و برنیامد کام…
چه دشمنی تو که از عشقِ دست و شمشیرت
مُطاوعت به گریزم نمی‌کنند «اَقدام»…
بر آتشِ غمِ سعدی کدام دل که نسوخت؟
گر این سخن برود در جهان نمانَد خام
نویسنده: سید حمید حسنی
