ما حسابمان را با دیگران صاف می‌کنیم؛ یعنی با آنان تصفیهحساب می‌کنیم. اما، در کارهای بانکی و امور مالی و حساب‌داری‌ها، معمولاً تسویهحساب می‌کنند. البته فرایندِ تصفیهحساب معمولاً بعد از تسویهحساب صورت می‌گیرد.
🕯 توضیح بیشتر: «تصفیه»، هم‌ریشه با «صاف»، یعنی صاف کردن و پالایش کردن، پالودن، پاک و خالص کردنِ چیزی (از ناخالصی‌ها)، زدودن.
💡 «تسویه»، هم‌ریشه با «مساوی» و «مساوات» و «تساوی»، یعنی برابر کردن و مساوی کردن؛ همچنان‌که، در حساب‌داری‌ها، وقتی حسابِ بِستانکاری را با حسابِ بدهکاری برابر می‌کنند، به آن می‌گویند تسویه نه تصفیه.
🔑 هر دو واژه یا اصطلاح در حساب‌داری، حساب‌های مالی، و بانک‌داری به‌کار می‌روند؛ البته هر کدام در جای خود.
در اصطلاح، تسویهحساب را در موازنهٔ مالی و برابر کردن یا مساوی کردنِ حسابِ بِستانکاری و بدهکاری به کار می‌برند.
🔧 در امرِ برابریِ مالی میان دو شرکت یا دو فرد در یک دورهٔ زمانی رابطه‌ای است متغیر با دو ردیفِ بِستانکاری و بدهکاری. تسویه حساب وقتی به کار می‌رود که بین این دو ردیف موازنه برقرار کنند بی‌آن‌که حساب یا رابطه مالی بسته شود یا پایان پذیرد.
اما، وقتی می‌خواهند حساب مالی را صاف کنند، اصطلاحِ «تصفیهحساب» را به کار می‌برند.
🖋 بنابراین، نه «تسویهحساب» نادرست است و نه «تصفیهحساب»؛ بلکه تنها جایگاه کاربردیِ این دو اصطلاح متفاوت است.
🔹 توضیح دستوری: گفتنی‌ست که هر دو اصطلاح، در اصل، ترکیب اضافی بوده‌اند؛ یعنی «تصفیهٔ حساب» و «تسویهٔ حساب» بوده‌اند، و به‌مرور کسره‌شان افتاده و هر کدام به یک واحدِ واژگانی تبدیل شده‌اند.
نویسنده: سید حمید حسنی
